Kunst van de 20 ste & 21ste eeuw in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten in Brussel
Be Modern
>21.02.2021
De Covid-19 crisis is voor musea – de instellingen met een vaste collectie – een welgekomen geschenk in die zin dat ze nu voor een langere periode hun focus kunnen scherp stellen op de collecties. En dat was misschien wel eens nodig om nu zacht-gedwongen even af te stappen van de helse productiemolen van tijdelijke tentoonstellingen die soms de tijdscadans naar de kroon stak van vele galeries die een expo-tempo moeten aanhouden om rendabel te blijven.
Een museum kan nu haar collectie doen renderen en laten schitteren door ze niet alleen te tonen maar ook te ontsluiten met ondermeer een boek en daarbij het ontvouwen van nieuwe bevindingen. Want is het niet altijd zo dat vooral het verstrijken van de tijd en het wisselen van culturele contexten en modes een kunstwerk in haar reële waarde inschat.
Vandaag is de massa-productie van kunst niet meer te overzien en alhoewel de musea als een lekker ouderwets format nog altijd zeer volk over de vloer ontvangen, blijft vooral het haastig virtueel kijken en beoordelen van kunst op de sociale media een méér dan geliefd tijds-verdrijf waarbij het optellen van het aantal “likes” en opgeheven ‘kleine duimpjes” een vorm van onderlinge competitie is geworden.
Het museum in Brussel dateert van 1802 en was een initiatief van Napoleon. Het museum resideert sedert 1880 in het statige gebouw van Alphonse Balat – een gebouw aan het Koningsplein dat geschiedenis ademt en een prachtige verzameling Schone Kunsten onderdak biedt oude kunst die door een breder publiek nog best meer bekendheid mag genieten.
De kunst loopt verder en in haar wir-warrig parcours en toont het museum met karige keuzes die een de wegen van consensus en mainstream volgen. Daar is niets mis mee omdat ons land nog vele andere musea telt waar de actuele kunst de ‘core’ van de werking behelst en de aankopen zich dan ook speculatief centreren op beloftevolle kunst met een grotere overlevings-kans bij het bochtig dribbelen van de factor tijd.
Het pas uitgegeven boek is niet de catalogus van de tentoonstelling “BE MODERN” maar loopt er parallel tegen aan.
Het boek is een lezenswaardig en blijvend naslagwerk zonder pretentie en geschreven in een verstaanbare taal; de tentoonstelling is een wandeling doorheen de tijd met ijkpunten in de Belgische én internationale kunst.
Het is allemaal te veel om op te noemen maar er is schitterend werk te zien van Paul Klee met het piepkleine werk “Met de Komeet” (1917), een werkje waarin op een klein stukje canvas op karton de kosmos wordt verbeeldt. Wat een kracht en wat een helse sfeer hangt hier boven een afgebeeld dorp als een teken van het normale vredige en bekrompen aardse bestaan versus het oneindige en onmetelijke heelal. En wat verder komt de bezoeker oog in oog met een schitterend portret van “Baron Francis Delbeke” (ook uit 1917), geschilderd door onze enige aan het futurisme verwante schilder Jules Schmalzigaug. En 1 jaar ouder is het al even schitterende doek “De schroeven” van Fernand Léger; een complexe compositie waarin hier spaarzaam uitgevoerd – zijn procédé van kleur-degradatie zo mooi in de verf komt te staan. Dan gaat de tocht verder langs ronduit meer dan boeiende werken zoals van Victor Servranckx, Frits Van den Berghe, FrancisPicabia, Marcel Duchamp, Georges Vantongerloo en (!) Asger Jorn. Dit alles kunnen zien op korte wandelafstand brengt hier en daar inzichten op die men anders niet meteen te zien en te weten krijgt.
In “BE MODERN” is het mogelijk en een makkie even terug te wandelen en te vergelijken, kunst anders te zien, eigen verbanden te leggen of juist niet …
1958 wordt vaak met “Expo 58” in Brussel aanzien als dé start van een totaal nieuwe visie op samenleving, economie en kunst. Uit dat gezegende jaar stamt “De paus met de uilen” (1958) van Francis Bacon – een cerebraal werk waarin “de existentiële angst’” zelfs van machthebbers zich hier tot diep in de olieverf wringt. Wat een verschil met “De Guldensporenslag” (1960) van Henri Michaux; oost-indische inkt op papier waarop met enige kracht aan verbeelding ruiters te paard te zien zijn… Het is een sterk tachistisch neigend werk waarin een oosterse stemming en/of sfeer zich hier meester maakt van het gewillige papier. De link naar die andere coryfee van de Belgische kunst Christian Dotremont is maar een kleine stap, maar bij hem gaat het om de poëzie van het ‘schriftelijke gebaar”. Dotremont was een vreemde, maar belangrijke “eend” in de poel van de COBRA-beweging en drukte met zijn kalligrafische stijl COBRA tot een andere zij-rand van “vrije” expressie. Uiteraard mag het werk van Marcel Broodthaers hier niet ontbreken als dé referentiekunstenaar van zo vele jonge studenten en dito kunstenaars !
De rest van het verhaal is er één van en rond pop-art, arte povera, minimal en concept met werken van de meest in het oog springende kunstenaars van en circulerend rond die zogeheten ‘labels’.
De recentere Belgische kunst wordt mooi vertegenwoordigd door ondermeer de meer dan onderschatte Jan Vercruysse, Raoul De Keyser, Wim Delvoye, Thierry De Cordier en de obligate Luc Tuymans.
Het luik “immateriële” kunst wordt hier in Brussel wat stiefmoederlijk bejegend. Video is (soms) een problematisch genre dat vooral door Lili Dujourie tot een internationaal niveau werd opgekrikt. Video heeft met tijd én tijd-nemen te maken; al dan niet ‘betekend’ met relevante inhoud of niet.
Het meest opvallende werk in de collectie is van de hand van Angel Vergara – spijtig genoeg niet te zien op “BE MODERN” – het betreft ingenieuze beeldschilderijen op bewegende led-panelen en daarmee sluit het boek ook af.
Op naar een nieuw volume …. en nieuwe tentoonstellingen waarin het immateriële aspect van de actuele kunst hopelijk met meer verve en beschouwing wordt behandeld.
Luk Lambrecht
Het boek is te koop in de bookshop van het Koninklijk Museum.
BE MODERN de Klee à Tuymans
02.10.2020 > 21.02.2021
Poster un Commentaire