Onder en ten voeten uit !

NADIR 

Kasteel van Laarne

> 22 mei 2022

1.

In een periode waar kleine en grote instellingen ‘allerlei’ naar de gunsten vissen van politieke hebbers van culturele en andere macht en van al dan niet invloedrijke  commissieleden,  bewijzen meer en meer kunstenaars dat het nodig is het heft in eigen handen te nemen en er desnoods curatoren en andere rompslomp voor opzij te zetten.

Kunstenaar Kris Martin bewijst dat hij naast zijn autonome kunstenaars-praktijk een ander parcours kan lopen als samensteller van tentoonstellingen dat niet of minimaal wordt gesubsidieerd via officiële of ge-netwerkte (zij)wegen.

Zonder het juk van subsidie-aanhorigheid is een ‘samensteller’ van tentoonstellingen ‘vrij’ (als hij/zij dat wil) van markt, sluimerende en haast verplichte inhoudelijke issues en …. van stress die afhankelijk is van soms niet eens rationeel te begrijpen adviezen van professionelen.

Kris Martin maakte op één jaar twee tentoonstellingen; “Pass” in de gemeenten rond Mullem en één die nu nog loopt in het Kasteel van Laarne, waar een gewoon mens zoals mezelf nooit komt.

Hij bewijst dat ‘drive’; het opkrikken van lokaal enthousiasme en het kunnen genieten van de vriendschappelijke generositeit van collega-kunstenaars wonderen en bergen kan verzetten.

“Pass 2021” was een “smaak-vrije” loop-expo van de ene kerktoren (én omringende) entourage naar de andere mét veel jong ongekend talent, geflankeerd met kunstenaars met naam die nu éénmaal vandaag dienst moeten doen als publiek- en inkomstenmagneet.

Het strekt tot nadenken wat een overheid wel en niet steunt: Kris Martin gooit met zijn goed door de media opgevangen projecten een stok in het nokvolle hoenderhok van diegenen die samentroepen en uitmaken wie wel en wie niet met publieke middelen wordt gelauwerd.

2.

Nadir is een titel die de meesten (inclusief mezelf) naar google lokten. Nadir is het punt dat pal onder onze voeten zich loodrecht onder het zenit bevindt. Wat mooi …  en dat doet zelfs sterk  denken aan het Inferno van Alighieri Dante en meteen kunnen we vaststellen dat (vooral) kunstenaar Ricardo Brey hier in deze context de ‘grote’ afwezige’ is.

Op de cover van de wat overbodige, inspiratieloos in elkaar geknutselde  catalogus prijkt een satellietfoto van het machtige pantheon in Rome met in het midden (uiteraard) dat fameuze zwarte gat !

Kris Martin liet zich qua selectie van kunstenaars leiden door zijn nogal directe vriendenkring,  generatie-genoten en/of inspirators. Daar is absoluut geen probleem mee maar vervlakt uiteraard het avontuurlijke aspect van een tentoonstelling omdat hier de meeste kunstenaars een beeldtaal hanteren die met de jaren nauwelijks veranderde zodat de stijlgewenning (ook) een soort van (mercantiele) zekerheid teweegbrengt.

Kris Martin selecteerde (inclusief) hemzelf 12 kunstenaars waarvan ¾ ongeveer de te verwachten verwachtingen inlossen met werk dat 1/1 op hun lijf is gebeiteld.

De tentoonstelling is zeker de moeite waard; ook voor een ruim publiek – temeer dat de expo goed en wel informatief wordt ‘gelabeld’.

3.

In dit korte bestek bespreek ik een aantal uitschieters; de andere werken zijn raadpleegbaar via de website van het mooi ogende kasteel..

4.

Kris Martin zelf is een artistieke spring-in-het-veld; in een zaal van het omwalde Kasteel valt vooral het recente werk “Last Call” op als een kopie van in goed en wel klank-bestudeerd klokken-brons van een 1/1 bijenkorf – met ernaast een door het publiek hanteerbare klepel.

Af en toe galmt en/of zoemt het geluid van die klok doorheen de vertrekken van het kasteel als een impliciete waarschuwing voor de eco-gevolgen van het verdwijnen van bijen.

Het is een werk dat een denken en ‘luisteren’ ontwikkelt dat de schone, aanlokkelijke vorm ver ‘voorbij’ schiet.

5.

Matthieu Ronsse blijft een kunstenaar die wars van alles zijn ding blijft doen op een redelijk onvatbare manier en picturaal dansend op de slappe koord tussen oude kunst en hippe beeld-fragmenten die met het internet-tijdperk van vandaag te maken hebben.

Zijn schilderijen zijn vrij-uit geschilderd zonder gêne of ingehouden aarzelingen. Zijn schilderkunst maakt zich los van wat er vandaag trendgevoelig is en dat is een niet te onderschatten verdienste in een actuele zichzelf  ‘art community’ definiërend biotoop waar de consensus over het smaak-gevoel sterk aan elkaar plakt. 

Dat is ook het geval met dat ene monumentale, dwarse schilderij van Jan Van Imschoot dat meteen aan de inkom van het kasteel is te bewonderen. Het kasteel biedt hier een ere-muur aan de familiegeschiedenis van de kunstenaar wiens grootvader ooit nog in een Laarne plaatselijk jazz-bandje musiceerde. De schilderijen van Ronsse en van Van Imschoot de-mystifiëren op slag  het aura dat rond een goed en wel gerestaureerd kasteel blijft hangen.

6.

Dirk Braeckman schittert hier in een ruimte waar naar verluidt heksen werden berecht en opgesloten vooraleer ze op de brandstapel belandden. Het doet er allemaal niet toe maar wat een monumentaal beeld dat pal naast een raampje hangt waaruit het tegenlicht overvloedig binnenstroomt en een scherpe perceptie van het werk ‘positief’ belemmert. 

Het monumentale beeld vertoont een diep in het Japanse papier gedrukte motief van een naakte vrouw mét tattoos; een beeld dat de kunstenaar hier ondersteboven presenteert.

Een jonge vrouw ‘upside down’ doet meteen de interpretatie ervan helemaal keren en wentelen al naargelang wat de toeschouwer erin wil zien of niet. Het is een machtig beeld dat vele monumentale schilderijen in kerken en kathedralen via het vernuftig gebruik van de fotografie naar de kroon steekt. Dit beeld behekst niet maar bezweert; het beeld laat zich maar na lange tijd ontdekken tot heel langzaam de tattoos en de minzame open blik van de vrouw zichtbaar worden.

Het is een meesterwerk; bijna een mijlpaal in het oeuvre van Dirk Braeckman omdat het niet alleen technisch het oog tart en streelt maar ook als beeld alle gradaties van anekdotisch denken en kijken op een hoopje veegt.

7.

Thomas Bogaert trekt de aandacht met een aanlokkelijke animatiefilm die in een hoofse slaapkamer een adrenaline-gevoelige 3d-ervaring oproept. De titel “I am a Star and I Come and I go”  én tegelijk verwijzend naar een song “You Should be Dancing” van de roemruchte Bee Gees zijn de ingrediënten die helpen het “heimat-sérieux” van het kasteel onderuit te halen.

De titel van de Bee Gees licht ook op als een neon boven de voordeur van het kasteel.

Dansen blijft de boodschap desnoods op een zinkend schip zoals vandaag een beetje het geval is.

8.

Francis Alÿs is wellicht naast Luc Tuymans onze meest succesvolle kunstenaar die al 35 jaar actief leeft en werkt in Mexico. Zijn kinderspelen – nu te zien in het Belgische Paviljoen op de pas geopende Biënnale van Venetië,  kon de jury niet bekoren.

Wie niet in Venetië geraakt kan nu best even naar Laarne. Is het een toeval of niet – zijn bijdrage is alleszins binnen de context van het Kasteel een zachte meerwaarde te noemen.

In een hoek is een soort vlijtig diorama te zien met een kanon en diens gitzwarte bollen, trommels en een reeks esthetisch uitgestalde zwaarden tegen de  achtergrond van een uitvergrote foto uit de oude doos – een beeld van een voormalige wapenzaal in het Legermuseum van Brussel.

Hiertussen plaatste Francis Alÿs zijn Camgun, een sculptuur als een machinegeweer samengesteld uit “restmateriaal en oude filmspoelen”.  Ook de ontwerp-tekening van dit straf ding leunt tegen de foto van de wapenzaal. Dit is echt een setting  uit de duizend waarin Alÿs de zwijgende wapens terug-spreekt met de macht van de (massa)media… 

Het is dat  soort installatie die een mens meteen ont-wapent en doet dromen van een wereld zonder geweld. In een nabije muurvitrine zijn tal van tekeningen te zien waarin Francis Alÿs als het ware via fragiele en ‘materieel’ ingehouden tekeningen,  een insteek én inzage toont van hoe zijn films tot stand komen  – niet zelden gebaseerd op door hemzelf opgevoerde performances.

En ja er is zelfs één tekening te ontdekken met een verwijzing naar zijn “gefilmde kinderspelen”. Kinderen zitten elkaar met zonlicht-ketsende spiegeltjes te beschieten van achter de gevels van een stedelijke omgeving. Wie deed dat als kind nooit eens niet …   guerilla-oorlogje spelen maar met onschuldige spiegeltjes die als geruisloze flitsen een mens in de waan houden en blind maken voor de realiteit van het moment. 

9.

NADIR  is een boeiende tentoonstelling die leidt naar vele soorten van visuele poëtica. Het botst en knettert in het kasteel en dat is een teken aan de wand dat het kasteel zelf een context oproept die het onderlinge knetteren van gedachten niet verhindert.

Luk  Lambrecht

Google NADIR of surf naar www.nadir2022.be en alles komt in beeld !