M hka in Antwerpen houdt de traditie hoog om kunstenaars te vragen te interveniëren in en met de vaste Collectie. Narcisse Toirdoir (1954) zette dit voorstel naar zijn hand en maakte op basis van zijn eigen artistiek parcours een prachtige tentoonstelling. Het is en blijft zeldzaam dat een kunstenaar niet alleen met zijn eigen beeldend werk bezig is maar ook jonge mensen inspireert als docent aan de Rijksacademie (Amsterdam) en begaan is en blijft met het lot van zijn afgestudeerden kunstenaars – een project bedenkt waarin op een genereuze manier al deze ingrediënten op smaak worden gebracht.
Het werk van Narcisse Tordoir werd vooral bekend in het begin van de jaren tachtig toen hij met een Magrittiaanse knipoog werk maakte dat werd getypeerd als een soms heel complexe constellatie smet panelen die een patch-work vormde van esthetisch ogende pictogrammen. Het is een verademing in M hka tal van deze vroeger werken opnieuw te kunnen beleven- ‘beleven’ omdat de meeste van die werken fysieke beweging uitlokken van de toeschouwer die soms nooit bij machte is via het verwarrend spel met spiegels het kunstwerk in globaal te zien, laat staan te vatten.
Zijn werken lopen als steentjes uitgeworpen door Klein Duimpje doorheen de tweede verdieping van het museum – als een rode draad en als een tijdslijn doorheen zijn brede oeuvre, gepositioneerd in een sterke dialoog met kunst van kunstenaars die hem van “nabij” omringen.
Het concept van zijn tentoonstelling is zo coherent dat er geen speld is tussen te krijgen, zelfs zijn vele samenwerkingen met kunstenaars zoals met Carla Arocha en James Beckett passeren hier de revue en veroorzaken een prachtig en harmonieus schouwspel.
De laatste jaren was het wel even schrikken bij het barokke werk dat “asceet” Narcisse Tordoir realiseerde; het is nu pas met het cureren van een eigen tentoonstelling dat die barokke ommezwaai betekenis genereert. In Antwerpen worden in een corridor de twee reeksen “Scherzi di Fantasia” en “Capricci” getoond van de Venetiaanse late rococco kunstenaar Giambattista Tiepolo (1696-1770). In deze etsen wordt de door het verwende en verwaande Venetiaanse publiek verdrongen etsen duidelijk dat er naast de “schone schijn” in het werk van Tiepolo ook nog een “andere” kracht schuilde waarin desolate figuren ronddwalen als beeldende belichaming van hersenspinsels. De Oosterlingen worden die figuren genoemd, oosterlingen al diegenen waarmee men geen raad weet , die niet in een hokje zijn in te passen … De oosterlingen zijn volgens Narcisse Tordoir “die onvatbare gedaantes als metafoor voor de kunstenaar, filosoof, dichter en wetenschapper”.
Deze twee reeksen etsen passen nu als een sleutel op het meer recente en opnieuw heel monumentale werk van Tordoir die fotografische met pastel opgehoogde tableaux-vivants realiseerde die zich als bijtende beelden slingeren langsheen het parcours van de expo, langsheen het levens) en artistiek betreden pad van Narcisse Tordoir zelf.
Met deze manier van self-curating komt het publiek oog in oog met een oeuvre en met die kunst die dat oeuvre voedde en contextualiseerde. Wat is het heerlijk dat Narcisse Tordoir het M hka werk opdiepte van Guy Mees – ook die aandoenlijke video waarin Guy Mees de trap van een gewoon huis op een af loopt als een daad van allegorische meditatie. Hoe mooi staan de werken hier niet van Didier Vermeiren, Ann Veronica Janssens en van Bernd Lohaus wiens werk met bruine tape de fragiliteit benadrukt van grenzen – van die tussengebieden waar het niets plots wel iets kan betekenen. Het is genieten van op de kruispunten van Narcisse Tordoir vooral met de kunst van zijn ex-studenten die ook van alle hoeken van de wereld kwamen afgezakt naar de Rijksacademie in Amsterdam. Twee haast onopgemerkte tekstplaatjes met de vermelding “The situation is Fluid” van de Egyptische kunstenaar Ayman Ramadan was eerst te zien in de straten van Caïro als ondersteuning van het protest en gerecupereerd als een publieke kwinkslag van een gelijknamige mededeling door het Witte Huis. Ook sterk en minder evident komt de Libanese Stéphanie Saadi met het werk Structure 3(“Suspended Horizon”) dat een stuk/detail horizon bij zonsondergang laat zien geframed in een structuur die doet denken aan een reclame-meubel. Dit werk staat naast een neutrale en Vlaams-vredige “Valerius De Saedeleer” landschapsfoto van Niels Donckers.
Narcisse Tordoir reisde naar de fantastische Barjeel Art Foundation (Sharjah) van de sympathieke sultan Sooud Al Qassemi. Tordoir plukte vijf schitterende werken uit de verzameling waaronder een schitterend portret van Saadi Al Kaabi die een arbeider met schop schilderde die zoals Tordoir het zlef fijntje toegeeft erg veel verwantschap vertoont met portretten van “ons” Vlaams-Expressionisme. Mij viel vooral het werk “Les miroirs rouges” (1965) op van Ahmed Cherkaoui.
Een prachtig, mysterieus doekje waarin lokale tradities overlopen in zijdelingse referenties aan vooral Franse avant-garde kunstenaars. Of hoe kunstenaars uit het midden-oosten met hun achtergronden probeerden aansluiting te vinden bij de canons van de Westerse kunst…
Deze tentoonstelling “The Red Spy” is een zonderling, rijk gevarieerd project waarin de kunstenaar helemaal zichzelf geeft en aantoont dat de kunst nooit kan zonder de omringende context te blijven prijsgeven als een bewijs van als kunstenaar in de wereld en in het leven te staan.
Luk Lambrecht
14.03.2014 >25.05.2015
M hka in Antwerpen
Poster un Commentaire