AFRICA BLESSING

 

Aboubakar Fofana gaf op 29.06.2017 een workshop in Bozar in Brussel

Aboubakar Fofana uit Mali is op slag vanuit een artisanale praktijk een international bekend kunstenaar geworden. Hij neemt deel aan de grootste expo beeldende kunst ter wereld met werk op Documenta14 in Athene (nog tot 17/07) en in Kassel (nog tot 17/09).

Toen hij amper 7 was geraakte hij gefascineerd door de prachtige kleuren afkomstig uit de indigo-planten. Het nam hem niet minder dan 30 jaar om de ambachtelijke methodes opnieuw op punt te stellen via onderzoek en praktijk en dat hij die kleur-techniek als geen ander “Meester” is, demonstreerde hij tijdens een urenlange, publieke workshop in Bozar.

Het was wonderlijk hoe hij met het geduld van een engel, lange witte stukken linnen via manipulaties én een gevoel voor de juiste timing, voor de grote ogen van een aandachtig publiek omtoverde tot 7 ziels-mooi indigo gekleurde textiel-stroken mét schakeringen van haast licht-transparant tot en met diep, diep blauw.

Deze publieke workshop mét uitleg van de Meester zelf, werd door Bozar georganiseerd in de context van de lopende Ives Klein expo – Yves Klein die zijn “typisch blauw” commercieel patenteerde onder het merk IBK (International Klein Blue). Uiteraard heeft het gefixeerde blauw van Klein helemaal niets te maken met het indigo-blauw van Fofana. De kleur van Yves Klein is “dood”, steenduur en onder beschermende plexi geconserveerd/ geconsacreerd in een geheime chemische formule. Het indigo van Fofana is een levende, levendige kleur – qua intensiteit afhankelijk van de kunde van de ambachtsman en … van de bacteriën die de blaadjes van de indigo-plant helpen te converteren in een heerlijk “goedje” om textiel te kleuren. Lange in indigo gekleurde stroken textiel hingen vast aan grote witte balonnen; het was de bedoeling om het aan balonnen zwevende werk van Fofana buiten Bozar los te laten als een teken van vrijheid. De veiligheid van het luchtverkeer dwarsboomde deze poëtische intentie. Maar goed.

Klein versus Fofana; nooit eerder kreeg een paradox zo veel kleur onder één dak.

De kunst-wereld zal en moet zich afvragen; wat komt die Afrikaanse ambachtsman doen op Documenta14 ? En inderdaad in de optiek van een zoektocht naar nieuw talent of bevestiging van kunst die veelal is gemaakt ter (speculatief) vermaak van “de kunstwereld” én dus ook decennia-lang doorging als een intentionele rode draad doorheen een project zoals de Documenta, is een dergelijke bedenking logisch tot én met voorspelbaar..

Fofana:”Ik behoor helemaal niet tot de kunstwereld, al verkoop ik wel kledij en huiselijk textiel – ik beschouw de kunst niet als iets administratief maar als humaan en ik wil als Afrikaan geen onderscheid maken tussen design, kunstambacht en kunst. Op Documenta14 toon ik trouwens geen enkel verkoopbaar werk, maar wat mij wel diep trof in Athene was het ruwe geweld tegen mijn werk met de 54 goed behandelde schapen. Ik kleurde deels de wollige vacht in van die 54 schapen (het aantal Afrikaanse landen) met mijn natuurlijk en helemaal non-toxisch indigo-blauw, waarna ik als finaal Documenta-werk de gesponnen later zal gebruiken voor een textielstuk.

Dieren-activisten gooiden de ruiten in van mijn werkplaats in Athene en sneerden dat ik een kapitalist was al én omwille van mijn deelname aan Documenta14. In Kassel hangen stukken textiel hoog tegen de zoldering en presenteer ik er op de vloer van die immense ruimte van de Documenta-halle, op rij 3 soorten indigo-planten.

Ik beschouw alles als één natuurlijke wereld, waarvoor ik het grootste respect betuig. Ik beschouw alle leven als egaal; een boom, een plant, een dier”.

Dan vertelt Aboubakar Fofana over zijn stuk grond in Mali waar hij de indigo-plant cultiveert en er probeert “nijverheid” op gang te brengen met de plaatselijke bevolking – met de bedoeling om eerlijke economie op poten te krijgen waarbij de grondstoffen niet meteen tegen beschamend lage prijzen naar het buitenland verdwijnen om aldaar te worden “afgewerkt”. Indigo staat voor hem synoniem voor migratie, tegen exploitatie en voor een eerlijk herstel van de handel tussen noord en zuid. Fofana verwijst naar de indigo-rebellie in Bengalen in het midden van de 19e eeuw toen de Britse kolonisator volop aan “cash crop” deed en elke opstand brak met moord en het platbranden van depots. Deze rebellie wordt vaak als de kiem aanzien voor later het geweldloos verzet van Mahatma Ghandi die de productie van textiel door de Indiërs zelf, als daad van economisch verzet propageerde tegen die meedogenloze kolonisator. Het werk van Fofana zit vol van socio-economisch geheugen mét nuances omdat zijn kleuren “leven en leren” betekenen en nooit identiek zijn zoals zeker de officiële geschiedenis dat ook nooit is.

Dat zijn werk nu binnenvalt in het domein van de Grote kunst geeft aan zijn ideeën een breder platform én aandacht. Via de factor schoonheid en zonder agitatie maar door het produceren van een poëtiserende kleurenpracht weet Aboubakar Fofana nu een groot publiek te attenderen op de mechanismen die vandaag meer dan ooit onzichtbaar zijn bij het massaal uitbuiten van grondstof-rijke Afrikaanse landen die (vele) kassas’s in het westen oorverdovend doen rinkelen, zonder de minste schroom over het humane lot van onze medemens aan de andere kant van de wereld.

Het werk van Aboubakar Fofona rust op alle vlakken op de fundamentele complexe drijfveren van het globaal samen-leven – zowel diep esthetisch (schoonheid) als op het economische vlak van onrechtvaardige distributie van inkomen.

Het bevallig indigo van Aboubakar Fofona weet met andere woorden heel wat schone schijn te onttoveren en tegelijk de kracht te bewaren van de niet te “koloniseren” ervaring van schoonheid.

Luk Lambrecht

29.06.2017