Skulptur Projekte Münster 2017

Skulptur Projekte Münster 2017

een kwestie van Res Publica en méér

toegankelijk

Eens op de 10 jaar en gelijklopend met de andere knoert van een kunstproject documenta in Kassel, wordt Skulptur Projekte in Münster georganiseerd.

In een eerdere bijdrage voor Flux-News, werd al gewag gemaakt van het feit dat de kunstprojecten in de openbare ruimte die plaats vonden in 1970 in Marl en Monschau, de kiemen uitzaaiden voor vandaag de meest prestigieuze tentoonstelling in de publieke ruimte in een weliswaar rustige, fiets- en wandel-vriendelijke grote Duitse stad. Het is en blijft een mooie zet én geste van de curator van het eerste uur (sinds 1977) Kasper Koenig om een link te bedenken aangaande de historische plaats van de behandeling van kunst in de openbare ruimte in de momenteel sterk socio-economisch achteruitgestelde stad Marl.

In tegenstelling tot heel wat andere grote projecten moet de bezoeker/toerist hier niet fiks in de geldbeugel tasten voor inkomgelden en catalogus. In Münster is alles gratis; de stad en haar kunst behoren hier iedereen toe en zelfs de performances waarvoor soms heel lang in de rij moet worden gewacht blijven vrij toegankelijk.

De vrij omvangrijke en erg toegankelijke catalogus, gelardeerd met relatief korte en verstaanbare essays wordt aan de prijs van 15 euro aangeboden zodat ook de niet-journalisten zonder meer zich het duidende boek kunnen aanschaffen.

Dat is allemaal en an sich van groot belang; de volledige openbaarheid betekent dat Skulptur Projekte als een “common” kan worden beschouwd en dat de toegankelijkheid van en voor de beste kunst van onze tijd hier in de stad Münster een genereus project is geworden qua idee en zelfs in het perspectief van het concept “res publica”. Mensen van alle slag fietsen, wachten, grasduinen en/of lanterfanten op een doenbaar parcours waartussen ook een pak kunstwerken (bleven) staan van de vorige 4 edities. Dat betekent dat dankzij SP-2017 de tijd in de oksels van de stad is gekropen en gebleven en dat editie na editie er als het ware een sokkel van wat al lang voorbij was is blijven staan als context voor het zogenaamde “nieuwe”.

Dat betekent ook dat een breed en generatie-verschillend publiek kan ervaren wat met het verloop van de tijd als al dan niet gedateerde kunst kan doorgaan. SP-2017 onderwerpt zichzelf hiermee als langdurig, duurzaam.. project aan kunstkritische hygiëne; een context waarin de kunst als een heuse historiserende spiegel van de stad kan doorgaan.

Zoals eerder gesuggereerd is de toegankelijkheid van dit project heel laag; ook de korte verklarende teksten zijn beperkt tot een minimum en dat maakt dat de kunst – zonder compromissen te moeten sluiten – perfect kan aansluiten bij de primaire noden van nieuwe publieken.

Publieke ruimte

Het valt op dat de publieke ruimte, de ruimte die iedereen toebehoort kleiner en kleiner wordt en dat het gebruik van die ruimte een commerciële activiteit is geworden – vooral ten dienste van Koning auto. Onlangs overleed de Amerikaanse kunstenaar Michael Asher die vanaf 1977 deelnam aan de 4 opeenvolgende edities van SP. Posthum wordt nu in het Museum een documentaire tentoonstelling gepresenteerd over zijn werk via een fries met foto’s van zijn eenvoudig project.

Michael Asher verplaatste wekelijks een kleine caravan, telkens op een andere plaats en behield die plaatsen de volgende edities van SP. Het aanlokkelijke caravanneke als een teken van populair toerisme als “beeld’ gebruiken in de context van een internationaal vermaarde stadsexpo rekenend op veel toeristen – is een machtige zet van een kunstenaar die hier tal van items bij elkaar bracht. In het museum is op vier tijd-stroken te zien waar de caravan stond; maar ook na tijd niet meer kon staan wegens een ingrijpende urbane wijziging. Een stadsweefsel verandert met de tijd; de stad is een levend en transformerend organisme net zoals het leven én de kunst. Michael Asher wist via een meteen te begrijpen concept de vinger op de pols te houden door met een eenvoudig aangehouden schema van verplaatsingen van zijn caravan gedurende niet minder dan 4 opeenvolgende SP-edities de problematiek van kunst in de stad dicht bij de realiteit te houden.

In het museum in Münster is de hommage aan Michael Asher terecht en goed uitgebouwd met brieven en video’s tijdens de vele verblijven van Michael Asher in de stad Münster, als een relevant saluut aan een kunstenaar die ontegensprekelijk “een gezicht” gaf aan SP.

Binnenin

Over “publieke ruimte” gesproken; wat opvalt is dat een aantal bekende kunstenaars zich in Münster terugtrekken uit de openbare ruimte. Pierre Huyghe schittert met een werk dat weeral jaren voorsprong neemt op de rest van de veelal zelf-ingenomen kunstenaars, door in een voormalige leegstaande ijspiste in de periferie van Münster een interventie te maken dat de stoutste verwachtingen omverblaast. “After Alife Ahead” is een zeer verregaande landschappelijke wandel-ingreep waarin Pierre Huyghe hier nog verder gaat met het uit handen geven van de regie – visibiliteit van zijn artistiek handelen. Niks is zoals het kan blijven – lijkt wel het devies van zijn betrachtingen. Menselijke kankercellen, bijen, klei, een interactieve app tot zelfs twee stukken dak die op bepaalde niet “precies” aantoonbare momenten open en dicht klappen en licht, zon en regen binnenlaten zijn de ongrijpbare elementen van/voor een wandeling die een bezoeker doet denken te “zijn” in een romantische landschap van bijvoorbeeld Caspar David Friedrich. Nogal centraal in het ongelooflijke landschap staat een aquarium opgesteld uit glas dat af en toe verdonkert. Binnenin zijn gemanipuleerde waterdiertjes te zien die zich bewegen in een landschap dat doet denken aan ijsschotsen of een “gebroken” landschap na een ferme aardbeving. Het wordt wellicht getipt als hét kunstwerk van 2017, maar wat droeg Pierre Huyghe voorts bij aan het concept SP; niets, tenzij ellenlange rijen aan de poort van de wonderbaarlijk geworden ijspiste.

Zeer ondermaats en elitair is de bijdrage van de Duitse kunstenaar Gregor Schneider; een andere lieveling binnen het reguliere kunstenlandschap. Hij maakte nog maar eens een desolaat decor – het fictieve appartement “N. Schmidt, Pferdegasse 19, 48143 Münster” is een stuk van het Museum geworden en is bereikbaar via een klein, onbeduidend deurtje. Er mogen maximum twee mensen in het “ding” dat zich als kunstwerk “zou” aanstellen als een claustrofobische ervaring … Ach wat een elitist is die Gregor Schneider toch; hij laat maximum aan 200 personen het privilege zijn kunst te ervaren – een ervaring die wat mij betreft huist op zand en op zijn naam en faam.

Desoriëntatie wil de kunstenaar oproepen via een stel witte deuren die je hier en daar moet openen om terecht te komen in gevangenis-cleane situaties. Ach. Jammer dat dit werk in de context terecht kwam van SP2017 !

Wat een verschil met de Amerikaanse kunstenaar John Knight, die niet gesteund door blitse galeries – present is met een eenvoudig werk in de vorm van een tegen de museum-gevel gemonteerde waterpas met uiteraard het insigne “JK”, refererend aan zijn naam-logo als teken van “product-zijn” in de kunstwereld en dito markt…

Een ander werk waarvoor bezoekers heel wat tijd moeten wachten is van de Roemeense Alexandra Pirici. Onlangs was haar werk nog in Bozar te zien tijdens de Yves Klein expo.

Zij weet in de machtige “zaal van de vrede” van het Rathaus, waar in1648 de Vrede van Münster werd ondertekend – de 40 minuten durende performance “Leaking Territories” op te voeren waarin de geo-ligging van deze zaal wordt gekoppeld aan andere feiten van oorlog, miserie en terreur in de wijdse en toch zo “nabije” globale wereld. Met zes acteurs zingen ze, debiteren koele standpunten en politieke feiten én komen op het einde interactief grappig uit de hoek door met het publiek opzoekingen op de “google” manier te evoceren.

Indruk maakt het, maar weer stelt zich de vraag – wat doet dat broze werk hier in een massa lokkende expo zoals SP – waar iedereen wel alles wil zien maar het simpelweg niet kan.

Uiteraard speelt SP in op de nieuwigheden op het vlak van technologie, communicatie etc… en de daaruit vloeiende “andere” vormen van actuele (efemere) kunstproductie zoals performance en nieuwe technologie. Maar dan is het noodzakelijk dit soort nieuwe kunst op een publieks-vriendelijke manier te presenteren, ook op een project zoals SPwaar 600.000 bezoekers worden verwacht.

Schlagers, tuinen en sculpturen

“Bye Bye Deutschland” van Babara Wagner und Benjamin de Burca is een interventie waar in een aftandse nightclub “Elephant Lounge” – mét knusse zithoekjes en een uitnodigende, blinkende danspaal … – nagespeelde video’s van Duitse schlagers worden vertoond. Ach, in een duistere club van en voor verborgen levens en liefdes, dito emoties en (waan)dromen … video’s bekijken van levens-liederen die wij maar al te graag bestempelen als smartlappen, is een werk dat hier op alle gebied “juist” zit en aantoont dat je als kunstenaar niet zo elitair en zelfingenomen moet doen als een Gregor Schneider.

Ook Jeremy Deller valt op in de fantastische volkstuinen van Münster; gedurende de laatste 10 jaar liet hij de gebruikers hun wedervaren in deze mini-stad/community optekenen. Tien jaar archief bundelde de kunstenaar nu in boeken die te consulteren zijn in één van de mini-paradijselijk huisjes in de volkstuin.

Ook Thomas Schütte laat met zijn staal-verweerde “Nuclear Temple” een perfect geplaatst statement. Zijn sculptuur gelijkt op een kernkop maar tegelijk ook op een moskee… Thomas Schütte is niet de man van het grote woord… zijn werk spreekt hier boekdelen en staat in een mooi contrast met het werk met gesokkelde watermeloen die hij bedacht en neerzette in de stad Marl.

Een pluim

In Münster is het soms wandelen op eieren en zelfs op het water (Ayse Erkmen) – deze vijfde editie is zeer divers geworden waarbij vooral de bekende toppers zich (veilig) terugtrokken in gebouwen.

Alle eer in Münster komt wat mij betreft toch toe aan Nairy Baghramian die ook al schitterde eerder dit jaar met een expo in S.M.A.K. in Gent én aanwezig is op documenta14 in Kassel. Met twee eenvoudige en toch zeer complexe meer-delige sculpturen weet zij aan de beeldhouwkunst een uitzonderlijke en vernieuwende synthese te verlenen en dialogeert met haar bijdrage perfect aan het initiële draagvlak van Skulptur Projekte ! Daarenboven zijn beide sculpturen zo goed geplaatst op twee kleine pleintjes met een heus paleis middenin aan het Erbdrostenhof als doorgang én koppelteken ! Dit is ingenieus én uitzonderlijk plaats-gevoelig !

Luk Lambrecht

Skulptur Projekte Münster 2017 nog tot 1 oktober in en rond Münster

www.skulptur-projekte.de

 

 

Nairy Baghramian. Foto: Gerhard H. Kock