Documenta 14 in Athene

Wie de vraag stelt of Documenta 14 in Athene (wel) de moeite waard is – stelt een onmogelijke en pretentieuze vraag. D14 is in Athene aanwezig op meer dan 40 plaatsen, waarvan 4 grote plekken met een concentratie van heel veel werk. Uiteraard is deze Documenta een stevig potje geworden – een krachtig signaal naar de verwende westerse kunstwereld waarin de glitter en de status van de meeste bedorven, verdorven én bijgevolg wereldvreemde kunstenaars erop aankomt waardevrije kunst te maken die het midden houdt met de voelbare realiteit van de wereld. Het zijn deze kunstenaars die gewillig in de voetsporen lopen van de Pinot’s van deze wereld – die kunst inzetten in het zog van hun luxe-industrie en die met het pronken van kunst als trofeeën de uitbuiting van hun zaakjes proberen “schoon” te houden.
D14 wil een levend bewijs leveren dat er ook fantastische kunst is die vandaag (nog) niet in dit luxe-spoor en dito belangenveld belandde van machtige 24/24 uur overal ter wereld opererende galeries, dat soort “globale” galeries dat met geld alles kan (over)kopen én kan beïnvloeden, manipuleren en bemachtigen. Uiteraard zijn ook vele professionele watchers op D14 nerveus (geworden) omdat ze niet kunnen terugvallen op hun parate kennis over kunstenaars die hen lief zijn en overal mee-draaien in het rondreizende circuit – vergelijkbaar met dat van de Formule 1.
D14 zet iedereen op een zelfde kijk-lijn omdat 90 percent van de geselecteerde kunstenaars niet bekend zijn en van uit alle mogelijke hoeken van de wereld werden opgepikt.
Ook de gratis inkom, het niet-uitbaten van catering op de locaties van D14 en het zeer betaalbaar houden van de D14 publicaties, zijn tegendraadse tekenen aan de wand om de D14 editie in Athene voor iedereen bereikbaar te houden.
En ja het is allemaal betaald met geld vanuit Duitsland – et alors ?
Er zou geen context zijn op deze D14 ?; die is er wel met oa historisch werk vanuit “andere” hoeken uit deze wereld zoals dat van de Polen Strzeminski en Wroblewski en oa van de Amerikanen Allan Sekula en zowaar van Christopher D’Arcangelo – van Albanese kunstenaars en van Russische die ooit de gedurfde evolutie inzetten van sound naar noise.
De kunst is mooi of niet mooi; is aangrijpend of niet en zal de tijd wel of niet overleven. Het is de verdienste van deze D14 om niet alleen beeldend maar ook organisatorisch-structureel de koe bij de horens te vatten en de daad bij het woord te voegen. Nooit eerder werd een D ontdubbeld tussen noord en zuid vanuit een oprechte noodzaak. Nooit eerder waren zo vele kunstenaars betrokken bij een dialoog in en tussen twee zeer uiteenlopende geo-plaatsen.
Hoogtepunten – ach doet dat er toe ? Temeer omdat D14 door de omvang nooit helemaal kan worden gezien/ervaren. Altijd zal je van iemand te horen krijgen dat je dit of dat hebt gemist. Het is een D met ook heel wat georganiseerde ervaringen die niet substantieel zijn en niet voor herhaling vatbaar.
D14 is als een metro-netwerk waarin een verlangen schuilt om écht aanwezig te zijn mét wat leeft in de gehavende stad Athene op het snijvlak van kunst, cultuur en politieke realiteit.
En ja de Brusselse Congolees Sammy Baloji komt koper-sterk uit de verf met een filmische installatie waarin koper, godsdienst en neo-koloniale handel van grondstoffen centraal staat. En opnieuw Otobong Nkanga die in een huiskamer een zeep-lab beheert – een complex geheel van onderzoek, productie, tekeningen, irrigatie van olies afkomstig uit het mediterrane bassin enz… Zeep zal ze massaal laten produceren om er in Kassel een installatie mee te bouwen én er de zeep te verhandelen als een symbolische act die past als een herinnering aan haar moeder die ook zeep aanmaakte. Rebecca Bellmore verleidt met een in marmer uitgehouwen tent; Pavel Braila wist sneeuw van de winterse spelen in het Russische Sotsji te bewaren in potjes die mooi komen te staan in een vergulde diepvriezer. David Lamelas toont een politiek “tijd-werk” met simultaan live beelden uit de parlementen van Berlijn en Athene en ertussenin een live zicht op de akropolis.
In het conservatorium is in het ondergrondse betonnen theater een ijzingwekkend werk te beleven van Emeka Ogboh, die perfect weergegeven klagende rouw-liederen lardeert met led-gestuurde beursnoteringen. Wat een ervaring ! De Chinees Bing Wang schittert met “15 hours” op een meer dan onthutsende wijze – hij toont het harde leven van jonge mensen die zich de naad uit de broek/rok werken in een jeans-atelier, ergens in China.

 

Het is hier perfect mogelijk om nog 20 andere kunstenaars met hun werk aan te halen die met hun kunstwerken een wereld evoceren waarin schoonheid gekoppeld is aan politieke verdieping en poëtische verankering in de ongelijke wereld.
Of zoals één van de ouderdomsdekens op D14 Hans Haacke, het knallend op een poster afdrukte: het is een diep-gemeende Documenta in Athene waar de tekst van zijn banner en massa-poster “we (all) are the people” de volle lading dekt !

 

Luk Lambrecht